“มะก่องถี่” การพนันที่แพร่หลายในรัฐฉาน และดินแดนใกล้เคียง
มะก่องถี่เป็นการพนันชนิดหนึ่งซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากจีน โดยวิธีการเล่นก็ไม่ยาก เริ่มจากเจ้ามือจะมีรูปเจ้าฟ้ามะก่องถี่ซึ่งเป็นรูปเด็กผู้ชาย แต่ละอวัยวะจะมีสัตว์หรือสิ่งของจำนวน 36 ชนิดวางอยู่ เพื่อให้นักพนันได้ขายซื้อหวยมะก่องถี่ตัวนั้นๆที่ตนเองคิดว่าใช่ ทุกเช้ามืดเจ้ามือจะเอากระดาษมาใบหนึ่งแล้วเขียนชื่อสิ่งของตามที่อยู่บนตัวของเจ้าฟ้ามะก่องถี่ แล้วจึงเอามาห่อพันด้วยผ้าแดง นำไปใส่ในหม้อดินหรือถัง แล้วจึงผูกมัดให้มิดชิด นำไปแขวนไว้ที่ปลายไม้ไผ่ ชักขึ้นไปเก็บไว้ที่สูงๆ อยู่ในสถานที่ปลอดภัยแต่อยู่ในสายตาคนที่สัญจรไปมาเห็นได้โดยชัดเจน บางทีก็นำฆ้องมาเคาะ เป็นอันรู้กันว่าหวยมะก่องถี่เริ่มต้นขึ้นแล้ว จากนั้นผู้เป็นเจ้ามือจะเขียนคำปริศนาขึ้นมาหนึ่งชุด บ้างอาจเป็นบทกลอนคล้องจอง บ้างก็เป็นคำโดดๆ บ้างก็เป็นคำพระคำเจ้าให้คนไว้อ่าน และคนก็จะสนุกสนานกันเมื่อถึงเวลาหวยออก หวยมะก่องถี่จะออกทุกวันตอนบ่าย 3 หรือบ่าย 4 โมง ถ้าแทงถูกจะได้เงินรางวัลเป็น 27 เท่าของเงินที่แทง พอหวยออกบ้านก็เฮฮาบ้างก็เศร้าคละเคล้ากันไป เป็นอีกหนึ่งวิถีชีวิตทั้งนี้ ในอดีตของเมืองเชียงตุงก็มีการเล่นการพนันเสี่ยงโชคเช่นนี้
มะก่องถี่ มาจากการพนันของพม่าที่ เรียกว่า “ต๊ง แซะ เช่าก์ เก่าง์ ถิ”
ต๊งแซะเช่าก์ แปลว่า 36
เก่าง์ แปลว่า ตัว
ถิ แปลว่า หวย
รวมแล้วแปลว่า “หวย 36 ตัว” มีรูปสัตว์ 36 ชนิด อยู่ตามส่วนต่าง ๆ ของรูปคน วิธีการแทงการออก หวย ก็เหมือนที่ ส่างกานต์ เมิงแหง เล่ามา หรือเหมือน หวย ก.ข. ของไทย
มะก่องถี่
ไทใหญ่ เอาคำพม่ามาเรียกแบบไทใหญ่ว่า “หมาก ก่อง ถี่” และกร่อนเป็น “มะก่องถี่” ตัวหนังสือพม่า ก็เอามาเปลี่ยนเป็น ตัวหนังสือไทใหญ่ คนไทใหญที่ไม่รู้หนังสือพม่าจะได้แน่ใจยิ่งขึ้น
การพนันการเสี่ยงโชค ใคร ๆ ก็ชอบ เพราะหาเงินง่ายดี (เสียเงินก็ง่ายดี)
ในเขตไทย อาจไม่มี แต่ข้ามไปท่าขี้เหล็ก มีเกลื่อน ข้ามไปฝั่งเมียวดี ก็มีเกลื่อน ข้ามไปเกาะสอง ก็มีเกลื่อนงานประเพณีต่าง ๆ ในรัฐฉาน และในรัฐของชนกล่มน้อย ก็มีเกลื่อนพม่าไม่ห้าม กลับสนับสนุนให้มีเป็นงานเอิกเกริก
ขอเอาเรื่องมะก่องถี่ในหนังสือ “เที่ยวเมืองเชียงตุง และแคว้นสาละวิน” โดย บ. บุญค้ำ พิมพ์ครั้งที่ ๑ พ.ศ. ๒๔๙๙ มาฮอมโตยฅนครั
เป็นประเพณีของคนไตเมื่อจัดงานปอยจะมีการเล่นพนันด้วย ในเชียงตุงก็มีการตั้งบ่อนโดยประมูลจากเจ้าฟ้าเป็นเรื่องเป็นราว มะก่องถี่เป็นการพนันแบบนึงที่นิยมกันแพร่หลาย
วิธีการเล่นมะก่องถี่
วิธีเล่นมะก่องถี่เหมือนกับหวย ก.ข.ของไทยสมัยก่อน แต่ไจ้ฮูปสัตว์ต่างๆเป็นตัวหวยแทนตัวอักษร ตำราเค้าว่าได้รับอิทธิพลมาจากจีน คือเอาตัวแทนคณะเซียนของจีนมาเล่น ในแต่ละวันมีการออกหวยเช้าและหวยค่ำ ก่อนหวยมะก่องถี่จะออก เจ้ามือก็จะเอาตัวหวยที่จะออกขึ้นผูกไว้ปลายยอดเสาสูง แล้วก็ออกปัญหาแจกให้คนแทง ถ้าใครแทงถูกก็จะได้กิน 27 ต่อ อย่างแทง 100 บาท จะได้ 2,700 บาท
ตัวหวยเค้าจะพิมพ์ใส่ไว้ในรูปคน โดยหวยทั้งง 36 ตั๋วจะปรากฏอยู่ตามส่วนต่างๆของร่างกาย (ตามรูปที่พี่เคอไตกับส่างกานต์โพสมาให้ดูข้างบนนั่นแหละ ถ้าเป็นของเก่าดั้งเดิมจะมีตัวอักษรจีนกำกับอยู่ ) ตัวอย่างเช่น ม้าอยู่บนหัว อีเห็นอยู่ที่ปาก นาคกับก่ำเบ้อ(ผีเสื้อ)อยู่ที่หู ปลาทองอยู่มือขวา นกยางอยู่มือซ้าย หมูอยู่ที่ท้อง เป็นต้น รูปปสัตว์ที่เอามาเป็นตัวหวยนี้เป็นตัวแทนของเซียน แต่ละตัวมีลำดับเลขประจำตัวดังนี้
แบบเดี่ยว
(1) ลิง
(2) กระต่าย (ตำฮาเซียนมีเต่า แหมตั๋วนึ่ง)
(3) ปลาเงิน
(4) ก๋าแก๋-นกพิราบ (ตำฮาเซียนเป๋นหอยแครง)
(5) แหวน (ตำฮาเซียนเป๋นปลาตะเพียน)
(6) ไก่
(7) แม่ขาว-แม่ชี (ตำฮาเซียนเป๋นแมวป่า)
(8) อีเห็น
(9) หมา
(10) แมงมุม
(11) เต่า (ตำฮาเซียนเป๋นไก่ฟ้า)
(12) เป็ดหรือห่าน
(13) ม้า
(14) หนู
(15) หอย (ตำราเซียนเป็นหอยสังข์และมังกร)
(16) นกแดง (ตำราเซียนเป็นนกนางแอ่น)
(17) แมว (ตำราเซียนเป็นปู๋)
(18) ปลาทอง (ตำราเซียนเป็นปลาฝาหรือตะพาบน้ำ)
(19) มังกร
(20) จ้าง (ตำราเซียนเป็นนกเหยี่ยว)
(21) ปู๋ (ตำราเซียนเป็นกุ้ง)
(22) แป๊ะ (ตำราเซียนเป็นแกะ)
(23) ก๋าดำ
(24) เสือ
(25) งัว (ตำราเซียนเป็นควาย)
(26) นกยูง
(27) ก่ำเบ้อ-ผีเสื้อ
(28) เหยี่ยน-ปลาไหล
(29) นกยาง (ตำราเซียนเป็นนกกระสา)
(30) กบ
(31) เผิ้ง
(32) กว๋าง
(33) งู
(34) หมู
(35) ขี้เดือน-ไส้เดือน (ตำราเซียนเป็นสิงโต)
(36) นาค (ตำราเซียนเป็นมังกร)
ตัวหวยเหล่านี้ เค้ายังจัดเป็นคู่ ๆ ดังนี้
1. ลิง คู่กับ ปลาทอง
2. กระต่าย คู่กับ แหวน
3. ปลาเงิน คู่กับ ขี้เดือน(ไส้เดือน)
4. ก๋าแก๋(นกพิราบ) คู่กับ นกแดง
5. ไก่ คู่กับ เหยี่ยน(ปลาไหล)
6. แม่ขาว คู่กับ กว๋าง(กวาง)
7. อีเห็น คู่กับ จ้าง(ช้าง)
8. หมา คู่กับ หนู
9. แมงมุม คู่กับ งัว(วัว)
10. เต่า คู่กับ ก่ำเบ้อ(ผีเสื้อ)
11. ห่านหรือเป็ด คู่กับ งู
12. ม้า คู่กับ นกยูง
13. หอย คู่กับ เผิ้ง(ผึ่ง)
14. แมว คู่กับ มังกร
15. ปู คู่กับ นาค
16. แป๊ะ(แพะ) คู่กับ ก๋าดำ(กาดำ)
17. เสือ คู่กับ นกยาง
18. หมู คู่กับ กบ
สูตรการเล่นมะก่องถี่
การจัดคู่นี้เค้าจัดตามตำราเซียน แต่อย่างใดเค้าเอามาให้เป็นคู่เพื่อเล่นมะก่องถี่ยังไม่รู้เหตุผล เพียงแต่พูดกันว่า ถ้าออกปัญหาเป็นสัตว์ขึ้นมาอย่างนึ่ง คนก็มักจะนึกถึงตัวที่เป็นคู่กัน ตัวอย่างเช่น ถ้าปัญหาชวนให้คิดถึงม้า เขาอาจจะออกเป็นนกยูงซึ่งเป็นคู่กับม้าก็ได้ เพราะคนเล่นจะแทงคู่ไว้เสมอ คือจะแทงทางม้าและนกยูงด้วย
ส่วนตำแหน่งของหวยนั้น ถ้าออกปัญหาว่าใช้อวัยวะส่วนใดส่วนนึ่ง คนแทงก็จะต้องไปดูตัวหวยที่อยู่บนอวัยวะส่วนนั้น ตัวอย่างเช่นถ้าปัญหาพูดถึงเรื่องท้องก็จะต้องเดาว่าจะต้องออกหมู ถ้าเกี่ยวกับมือก็จะต้องเดาว่าจะต้องออกนกยางหรือปลาทอง
ลองเอาตัวอย่างปัญหามะก่องถี่ที่ออกที่ท่าขี้เหล็กมาลองทายดูสัก 5 ข้อ ขอให้พี่น้องลองให้ปัญญาแก้ปัญหาดูสิ เผื่อเวลาเค้าเปิดเล่นมะก่องถี่ฝั่งพม่า เราจะได้เอาเงินเข้าประเทศบ้าง 55555
ปัญหาข้อ 1 :
ลูกไห้กินข้าว แม่บ่อเข้าใจ๋
ก๋ำมือลูกไป ซื้อกินตำส้ม
ป.ดู คนหูตึง ดิบ. คนชอบมั่ว *คนบ่าฟังกำ ว่าจะเป็นสัตว์อะไร
คำแปล
ลูกร้องกินข้าว แม่ไม่เข้าใจ
จับมือลูกไป ซื้อส้มตำกิน
ป.ดู คนหูตึง ดิบ. คนชอบมั่ว *คนพูดไม่รู้เรื่อง ว่าจะเป็นสัตว์อะไร
ปัญหาข้อ 2 :
ผัวเฮาต๋ายละ มาแล้วสามปี๋
ตึงใจ๋บ่าดี อยากมีคู่แอ้ม
ป.ดู แม่หม้ายสาว ดิบ คู่กรรม (ถนนสีขาว) คิดว่ามันจะออกสัตว์อะไรครับ
คำแปล
ผัวเราตายแล้ว ตายมาแล้ว3ปี
ใจไม่ดี อยากมีผัวใหม่
ป.ดู แม่หม้ายสาว ดิบ คู่กรรม (ถนนสีขาว) คิดว่ามันจะออกเป็นสัตว์อะไรครับ
ปัญหาข้อ 3 :
เป๋นช่างก่อสร้าง แป๋งบ้านฮื้อเขา
ส่วนบ้านของเฮา เต่าเล้าเป็ดน้อย
ป.ดู ร้านก่อสร้าง ดิบ สล่าแป๋งบ้าน ช่างปูน...คิดว่าเป็นสัตว์ อะไร
คำแปล
เป็นช่างก่อสร้าง ทำบ้านให้เขา
ส่วนบ้านของเรา เต่าเล้าเป็ดน้อย
ป.ดู ร้านก่อสร้าง ดิบ ช่างก่อสร้าง ช่างปูน...คิดว่าเป็นสัตว์อะไร
ปัญหาข้อ 4 :
น้ำอ้อยน้ำหวาน ยังหวานบ่อเท่า
เสียงน้องเมียเฮา หวานกว่าน้ำผึ้ง
ป.ดู คนเสียงหวาน ดิบ หัวดอย บังกโล คนว่ามันจะออกอะไร ....
คำแปล
น้ำอ้อยน้ำหวาน ยังหวานไม่เท่า
เสียงน้องเมียเรา หวานกว่าน้ำผึ้ง
ป.ดู คนเสียงหวาน ดิบ หัวดอย บังกโล คนว่ามันจะออกอะไร ....
ปัญหาข้อ 5 :
ยามดอกไม้ติ้กหาบานเผย ไผจมเจยไฅ่ดมดอกแก้ว
ปัญหาหื้อดูตี้น้ำกิ่วเจี้ยวไหลไปยังบ่อก้าง
มันคือสัตว์อะไรนะ....
คำแปล
ยามดอกไม้บาน ใครชมเชยดมดอกแก้ว
ปัญหาให้ดุที่น้ำไหลเชี่ยวไปยังบ่อกว้าง
มันคือสัตว์อะไรนะ ...
คำเฉลย
ปัญหาข้อ 1 หวยออก – ลิง ( เด็กดื้อฟังไม่รู้เรื่องเหมือนลิง เอ้ยใช่หวะ )
ปัญหาข้อ 2 หวยออก – แม่ขาว แม่ชี ( อันนี้ง่าย น่าจะผัวตายแล้วไปใช้ชีวิตอยู่ในธรรมมะ555 )
ปัญหาข้อ 3 หวยออก – แมงมุม ( สร้างบ้านเหมือนเล้าเป็ดเล้าไก่ เออเนอะใยแมงมุมคิดได้ไง )
ปัญหาข้อ 4 หวยออก – ก่ำเบ้อ ผีเสื้อ ( อันนี้เดาเล่นๆว่าผีเสื้อเลย ไม่ต้องคิดไรมาก )
ปัญหาข้อ 5 หวยออก – กบ ( อันนี้ยากจริงๆเดายังไงก็เดาไม่ออกเลย )
Comments